Uprawnienia do pracy na wysokości – co trzeba wiedzieć

Praca na wysokości to zadanie wymagające nie tylko odwagi, lecz przede wszystkim solidnego przygotowania. Niezależnie od tego, czy w grę wchodzi montaż konstrukcji stalowych, obsługa podnośników czy wykorzystanie żurawia budowlanego – obowiązują ścisłe przepisy dotyczące kwalifikacji. W poniższym artykule omawiamy, jakie uprawnienia są niezbędne, aby legalnie i bezpiecznie realizować prace powyżej 1 metra nad ziemią.

Kiedy mówimy o pracy na wysokości?

Zgodnie z przepisami BHP za pracę na wysokości uznaje się każde działanie wykonywane na poziomie co najmniej 1 metra nad ziemią lub podłogą – jeżeli nie występują zabezpieczenia chroniące przed upadkiem. Mowa więc nie tylko o pracy na rusztowaniach, podestach czy dźwigach, ale też na dachach, konstrukcjach stalowych, słupach, czy w koszach podnośników.

Jakie badania i szkolenia są obowiązkowe?

Każda osoba zatrudniona do pracy na wysokości musi posiadać aktualne badania lekarskie. Wykonuje je lekarz medycyny pracy, a ich celem jest wykluczenie przeciwwskazań zdrowotnych – takich jak zaburzenia równowagi, lęk wysokości, padaczka, czy problemy ze wzrokiem. Bez takiego zaświadczenia pracownik nie może być dopuszczony do wykonywania zadań na wysokości, niezależnie od posiadanego doświadczenia.

Kolejnym elementem jest obowiązkowe szkolenie BHP. Szkolenie wstępne, a następnie okresowe, obejmuje zagadnienia związane z zagrożeniami, stosowaniem środków ochrony indywidualnej oraz zasadami ewakuacji. W przypadku pracy na wysokości konieczne jest też przeszkolenie z zakresu używania zabezpieczeń przed upadkiem – np. szelek, linek asekuracyjnych, punktów kotwiczących.

Uprawnienia dla operatorów dźwigów i żurawi

Obsługa urządzeń transportu bliskiego, takich jak żurawie wieżowe, samojezdne, czy HDS, wymaga dodatkowych kwalifikacji nadawanych przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT). Aby zostać operatorem żurawia, należy:

  • ukończyć specjalistyczny kurs organizowany przez ośrodek szkoleniowy,
  • zdać egzamin przed komisją UDT,
  • wykonać odpowiednie badania lekarskie i psychotechniczne.

Uprawnienia wydawane są na określony typ żurawia – np. żurawie samojezdne, wieżowe czy stacjonarne. Oznacza to, że operator nie może prowadzić urządzenia, do którego nie ma konkretnych kwalifikacji, nawet jeśli ma uprawnienia na obsługę innego sprzętu wysokościowego. W przypadku firm świadczących usługi typu wynajem żurawi warto upewnić się, że personel posiada wymagane uprawnienia UDT – jest to nie tylko obowiązek prawny, ale i gwarancja bezpieczeństwa na placu budowy. Oczywiście nasi operatorzy to wyłącznie certyfikowani i doświadczeni specjaliści.

Kiedy wymagane są dodatkowe kwalifikacje?

W niektórych sytuacjach praca na wysokości wymaga jeszcze bardziej specjalistycznych umiejętności. Przykładem są tzw. prace alpinistyczne – wykonywane przy pomocy technik linowych. Tego typu działania wymagają ukończenia szkoleń z zakresu dostępu linowego zgodnych ze standardami IRATA lub OTDL. Co więcej, osoby nadzorujące prace na wysokości – np. kierownicy budowy czy brygadziści – powinni również posiadać wiedzę w zakresie organizacji takich prac i odpowiedzialności prawnej.

Pracodawca ma obowiązki – również przy wynajmie sprzętu

Zlecając pracę na wysokości lub wynajmując sprzęt (np. dźwig czy podnośnik), to pracodawca lub zleceniodawca ponosi odpowiedzialność za dopuszczenie do pracy wyłącznie osób posiadających odpowiednie kwalifikacje. Dotyczy to zarówno pracowników etatowych, jak i podwykonawców. Warto pamiętać, że również usługa wynajem żurawi nie zwalnia z konieczności weryfikacji uprawnień operatora, jeżeli to zleceniodawca zapewnia obsługę sprzętu we własnym zakresie.

Wymagania wobec osób pracujących na wysokości są jasno określone – nie wystarczy doświadczenie, potrzebne są konkretne uprawnienia, badania i szkolenia. Są to warunki konieczne pracy bezpiecznej i zgodnej z prawem. Dlatego zarówno pracownicy, jak i firmy korzystające z usług takich jak wynajem żurawi, powinny dbać o tego typu formalności – to podstawa odpowiedzialności i profesjonalizmu na każdej budowie.